Druk bezochte Kennisbijeenkomst 9 maart 2017 – verslag

17 maart 2017

Op donderdag 9 maart organiseerde de NMo haar eerste Kennisbijeenkomst. Deze stond in het teken van “Maatschappij en monument – Erfgoedwaardering in beweging”.

Robert Quarles van Ufford, directeur van de NMo, sprak in zijn openingswoord de intentie uit om de Kennisbijeenkomsten uit te laten groeien tot een reeks, waar kennis over monumenten wordt geborgd, gedeeld en ontwikkeld. Hij benadrukte dat het daarbij niet alleen gaat om kennisdeling tussen de eigen leden van de NMo. Het gaat ook om kennisdeling tussen professionals in de gehele monumentensector.

Charlotte van Emstede was de dagvoorzitter en introduceerde het thema bij het publiek. Als onderzoeker aan de Universiteit Maastricht doet zij onder andere onderzoek naar manieren om erfgoedwaarden te identificeren en om deze mee te wegen in besluitvorming. In haar lezing ging zij in op de term ‘erfgoed’. Vanaf het Europees Monumentenjaar 1975 is dit begrip steeds vaker gebruikt in plaats van ‘monument’. Charlotte liet zien hoe daarbij geleidelijk ook steeds meer aandacht is ontstaan voor de ‘sociale waarde’ van erfgoed. Ook sprak zij over het betrekken van burgers, ofwel participatie in de erfgoedzorg, en de vragen en uitdagingen die deze actuele ontwikkeling met zich meebrengt.  

Tweede spreker van de middag was Frank Strolenberg. Frank werkt bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en is oprichter van het adviesbureau Frank en Vrij. Hij houdt zich met verschillende kennisvraagstukken bezig, waaronder herbestemming, interventie-ethiek en de toekomst van kerkgebouwen. In zijn lezing ging Frank nader in op zijn prikkelende stelling “Alles kan met een monument”. Hij ging in op vijf verschillende onderwerpen die volgens hem allemaal meespelen in het brede debat over de waarden en waardering van erfgoed. Met een overzicht van diverse praktijkvoorbeelden toonde Frank dat er inderdaad heel veel kan met een monument, maar dat dit niet betekent dat ook alles mag. Om dat te bepalen, riep Frank op om continu met elkaar te blijven praten over welke ingrepen wenselijk zijn. Hij noemde dit “het zoeken van de verbinding” en wierp de vraag of op de waardestelling daarvoor wel het juiste instrument is.

De laatste spreker was Marc van Roosmalen, senior-architect adviseur bij het Rijksvastgoedbedrijf en medeoprichter van het architectenbureau Van Roosmalen Van Gessel. Marc belichtte het onderwerp erfgoedwaardering “door de ogen van de architect”. Aan de hand van veel inspirerende voorbeelden liet Marc zien tot welke eindresultaten een bepaald idee over de waarde van een gebouw leidt. Er kan op een heleboel verschillende manieren mee worden omgegaan, bijvoorbeeld door ‘het historisch document’ de boventoon te laten voeren of te ‘behouden door te vernieuwen’. Wat volgens Marc van belang is om de historie van een gebouw in beeld te houden, zonder dat je de toekomst van dat gebouw uit het oog verliest. Daarbij kan behoud heel goed samengaan met vernieuwing, en continuïteit met verandering.
Het kennisdeel van de middag werd besloten met een plenaire discussie. Daarna was er tijdens de netwerkborrel uitgebreid gelegenheid om met elkaar verder te praten over de middag.

Met de boeiende bijdragen van de sprekers en de grote opkomst van 80 deelnemers is dit nieuwe initiatief van de NMo zeer succesvol afgetrapt. De volgende bijeenkomsten zijn op 25 april en op 8 juni.

Landschappen treden gezamenlijk toe tot de NMo

6 december 2016

De Nationale Monumentenorganisatie (NMo) verwelkomt de gezamenlijke provinciale Landschappen als lid van de NMo. Daarmee zijn nu alle provinciale Landschappen in Nederland aangesloten bij de NMo. De 12 Landschappen beschikken over een aanzienlijke hoeveelheid monumenten die veelal onlosmakelijk zijn verbonden met het omringende Landschap. Juist de wisselwerking tussen gebouwd erfgoed en de omliggende natuur is in deze tijd van grote waarde.

Het lidmaatschap is een verrijking voor het ledenbestand van de NMo, waar grote monument beherende organisaties zoals Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer reeds onderdeel van uitmaken. Voor de Landschappen is het van belang dat zij directe toegang krijgen tot de diensten en kennisbundeling van de NMo

Het collectief van Landschappen beheert zo’n 800 monumenten, verspreid door het hele land.

Dr. Ir. Hank H. Bartelink, directeur van Landschappen.nl : “De provinciale Landschappen dragen verantwoordelijkheid voor de instandhouding van mooi erfgoed, vaak combinaties van ‘stenen’ en landschap, de ensembles. Geen geringe opgave. Voor ons is de NMo van toegevoegde waarde als het gaat om uitwisselen van kennis en ervaringen, om krachten bundelen ten behoeve van het behoud van monumenten, en om bij te dragen aan het verder professionaliseren van het beheer en ontwikkeling.”

Directeur van de NMo, drs. Robert J. Quarles van Ufford: “NMo en Landschappen hebben elkaar veel te bieden. Via de NMo kunnen de Landschappen in de kennis en ervaring delen van de grote monumentenorganisaties in ons land en daarnaast zorgt de toetreding van het collectief van Landschappen voor een prachtige verbinding van de verschillende netwerken van beide organisaties op provinciaal en landelijk niveau”.

Aankondiging afschaffing fiscale aftrekregeling voor monumenteneigenaren

29 september 2016

Op 20 september 2017 heeft minister Bussemaker in een brief aan de Tweede Kamer aangekondigd dat zij de fiscale aftrekregeling voor monumenteneigenaren per 1 januari afschaft.  Daardoor worden met name de ruim 30.000 particuliere woonhuiseigenaren getroffen. Dat wekt bevreemding. Hoe is dit bijvoorbeeld te rijmen met het feit dat dezelfde minister in de onlangs in werking getreden erfgoedwet aan dezelfde monumenteneigenaren een instandhoudingsplicht heeft opgelegd?

Het systeem van monumentenzorg heeft als uitgangspunt fiscale aftrek en restauratiehypotheken voor particuliere eigenaren en subsidies voor onderhoud en restauratie voor de overige eigenaren. Met de op Prinsjesdag voorgestelde afschaffing van de fiscale aftrek wordt een methodiek veranderd die meer dan 30 jaar bestaat. De minister kondigde aan dat zij in 2018 het hele financieringsstelsel voor monumenten, waar deze regeling een fundamenteel onderdeel van is, wil evalueren. Het zou beter zijn geweest als de minister eerst de uitkomsten van deze evaluatie had afgewacht alvorens een beslissing te nemen over de aftrekregeling.

In de overwegingen om de fiscale aftrekregeling af te schaffen doet de minister overigens ook een beroep op een onderzoek dat zij in 2009 heeft laten uitvoeren en waaruit zou blijken dat de regeling niet aantoonbaar effectief is. In het rapport komen de onderzoekers echter tot de conclusie dat de regeling effectief is. Onduidelijk is waarop de minister haar afwijkend oordeel baseert

Diverse erfgoed- en monumentenorganisaties bepleiten een heroverweging van dit besluit van minister Bussemaker. De NMo is betrokken bij het gezamenlijk overleg van deze monumentenorganisaties.

Staatsbosbeheer tekent voor lidmaatschap NMo

13 juli 2016

Staatsbosbeheer heeft aangeven lid te willen worden van de NMo. Hiermee komt het aantal leden van de NMo op zeven. Staatsbosbeheer voegt als organisatie met 115 jaar ervaring op het gebied van natuurbeheer veel kennis toe aan de reeds aanwezige expertise binnen de vereniging NMo. Naast vele natuurgebieden bezit de Staatsbosbeheer ook grote hoeveelheden monumenten die het Nederlandse landschap karakteriseren, zoals de Hollandse Waterlinie. De NMo verwelkomt Staatsbosbeheer dan ook van harte. 

Staatsbosbeheer heeft als lid van de NMo toegang tot diensten en advies op het gebied van behoud en beheer van monumenten, zoals de gezamenlijke inkoop van taxaties en een vraag- en aanbod platform. Eveneens is het als lid van de NMo mogelijk om eigen monumentenbezit uit te breiden via toekomstige wervingen van de NMo.  

De NMo te gast bij de Federatie Instandhouding Monumenten

22 april 2016

Op 20 april gaf directeur van de NMo Robert Quarles van Ufford een presentatie voor de Algemene Ledenvergadering van de Nederlandse Federatie Instandhouding Monumenten (FIM). De FIM behartigt de belangen van particuliere monumenten- en erfgoedorganisaties bij de Nederlandse overheid. De aanwezigen luisterden met veel belangstelling naar de visie en strategie van de NMo. Zij gaven aan interesse te hebben in verdere samenwerking met de NMo. Hierover zal vervolgoverleg met de FIM plaatsvinden 

Minister Blok levert 29 monumenten aan de NMo

15 januari 2016

Op vrijdag 15 januari vormde Kasteel Radboud het sfeervolle decor voor de levering van de 29 monumenten door Minister Blok aan de Nationale Monumentenorganisatie. Minister Blok liet de in grote getalen aanwezige betrokkenen, beheerders en pers weten ‘met een goed gevoel de voor Nederland zo belangrijke monumenten aan de NMo te kunnen overdragen’. De voorzitter Anton Valk en directeur Robert Quarles van Ufford overhandigden een ingelijste gulden aan de Minister als symbolische tegenprestatie voor de overdracht.

Tweede Kamer gaat definitief akkoord met overdracht van 29 monumenten aan de NMo

9 december 2015

Op 8 december ging de Tweede Kamer definitief akkoord met de overdracht van 29 monumenten aan de Nationale Monumentenorganisatie (NMo). Hieronder bevinden zich bekende monumenten zoals de kastelen Trompenburg, Assumburg en Slangenburg. Ook diverse kerken, gedenkmonumenten en andere bijzondere gebouwencomplexen, waaronder de ruïne van Brederode en de vesting Naarden worden overgedragen aan de NMo. De overdracht is een primeur in Nederland: nooit eerder droeg de Rijksoverheid op deze schaal monumenten over aan een particuliere organisatie. De omvang maakt het mogelijk de monumenten te beheren op vergelijkbare wijze als de gerenommeerde National Trust en English Heritage in Engeland. Hiermee is het Nederlandse monumentenveld met de NMo een innovatieve speler rijker. 

Robert J. Quarles van Ufford, directeur NMo: “De tijd was rijp voor de verwezenlijking van de NMo en de overdracht door het Rijk. De Rijksoverheid beschouwt het beheer van monumenten die geen overheidsfunctie hebben sinds 2011 niet langer tot haar kerntaak. Echter was er tot voorkort geen mogelijkheid om rijksmonumenten op grote schaal over te dragen aan een particuliere organisatie met voldoende ervaring in het beheer van bouwhistorisch erfgoed. Eveneens waren moeilijk te exploiteren objecten, zoals een gedenkzuil of een historische ruïne, nauwelijks onder te brengen. De NMo brengt hier nu verandering in.”

Het hoofddoel van de NMo is het efficiënt behouden en beheren van monumenten. Een van de manieren om dit te realiseren is het op grote schaal verwerven van monumenten, niet alleen van het Rijk maar ook van gemeentes en particuliere partijen. Deze schaalgrootte maakt professioneel vermogensbeheer mogelijk op een niveau zoals dat ook wordt toepast bij gevestigde organisaties als de National Trust in Engeland. Zo kunnen de monumenten onderhouden worden zonder structurele financiering van de (Rijks)overheid. Bij de verwerving van de monumenten selecteert de NMo niet op type, op deze manier functioneert de NMo ook als vangnet voor de voorheen moeilijk onder te brengen monumenten.  

“Dat maakt de NMo in Nederland een unieke speler, maar we maken daarnaast ook een inhoudelijk verschil”, aldus Quarles van Ufford. Hij licht toe:

“Een tweede manier waarop de NMo een efficiënt beheer van monumenten verwezenlijkt is namelijk door het verenigen van organisaties actief op het gebied van monumentenbeheer. Hiermee voorziet de NMo in een grote behoefte in het Nederlandse monumentenveld. Het monumentenveld is de afgelopen decennia in hoog tempo geprofessionaliseerd en er is bijzonder veel expertise en kennis aanwezig. Echter is deze kennis en expertise verspreid over vele inhoudelijk of geografisch specialistische organisaties. In andere woorden, het veld is versnipperd. De NMo beoogt de aanwezige kennis en expertise te bundelen ten behoeve van kwalitatief goed behoud van monumenten.”

De NMo beperkt zich echter niet tot professionals. Erfgoedgemeenschappen spelen een belangrijke rol bij het beheer en behoud van monumenten. De NMo beoogt dan ook een actieve samenwerking met deze erfgoedgemeenschappen om zo het beheer van monumenten dicht bij het publiek te houden. Het hoofddoel van de NMO is dan ook een gezamenlijke inzet voor het behoud van cultureel erfgoed voor toekomstige generaties.

Interesse in de NMo tijdens het Nationaal Monumentencongres

17 november 2015

Op donderdag 12 november nam de NMo deel aan de vierde editie van het Nationale Monumentencongres. Aan de hand van het thema ‘Koers 2020: werken aan vakmanschap en innovatie’ werden onderwerpen zoals toekomstige samenwerking, het delen van expertise en innovatie binnen de sector besproken met een groot aantal partijen actief op het gebied van monumentenzorg. De deelnemers van het congres toonden veel interesse in de NMo als organisatie die zich inzet voor het efficiënt beheer en behoud van monumenten door middel van vereniging van het monumentenveld. 

Tweede Kamer stemt voorlopig in met overdracht monumenten aan de Nationale Monumentenorganisatie

5 november 2015

Op 4 november stemde de Tweede Kamer voorlopig in met de overdracht van een groot pakket monumenten aan de Nationale Monumentenorganisatie. De Commissie Wonen en Rijksdienst van de Tweede Kamer was in het algemeen overleg van 1 oktober positief over de overdracht, maar had desondanks nog een aantal aanvullende vragen. Deze zijn naar het inzicht van de leden van de Kamercommissie in het overleg van 4 november duidelijk beantwoord. Het wachten is nu op een laatste schriftelijke uitwerking van een van de antwoorden in een brief door de Minister. Zodra met deze uitwerking door de Kamer is ingestemd, kan de overdrachtsovereenkomst tussen het Rijk en de NMo worden afgesloten. De ondertekening zal naar verwachting op korte termijn plaatsvinden. 

Positief onthaal voor de NMo bij de Landelijke Federatie het Behouden Huis

3 oktober 2015

Ter gelegenheid van de jaarlijkse ledenbijeenkomst van de Landelijke Federatie Het Behouden Huis gaf directeur van de NMo Robert Quarles van Ufford 2 oktober een presentatie over de visie strategie en organisatie van de NMo. De presentatie werd goed ontvangen door de aanwezigen. Er werd in het bijzonder instemmend gereageerd op de constatering van Robert Quarles van Ufford dat ‘de behoefte aan vereniging binnen het Nederlandse monumentenveld sterk is’. De NMo zet zich in om deze vereniging binnen de Nederlandse monumentenwereld te realiseren.   

Robert Quarles van Ufford nieuwe directeur Vereniging NMo

3 mei 2015

Op 1 mei is Robert Quarles van Ufford aangetreden als de nieuwe directeur van Vereniging NMo. Robert Quarles van Ufford heeft veel ervaring op het gebied van cultureel erfgoed en cultuurbeleid en beschikt over een uitgebreid netwerk in de monumenten- en erfgoedwereld.